Hoofdstuk 2: Opvoeding

Bron: Herman Aa

Wanneer we het willen hebben over de opvoeding van een kitten, is het goed eerst wat te zeggen over de sociale ontwikkeling.
In het algemeen kunnen we stellen dat de verschillende huisdieren er specifieke gedragspatronen op na houden ten opzichte van hun eigen soortgenoten en ten opzichte van andere levende wezens.
Veel van deze gedragspatronen zijn goed bestudeerd bij onze huisdieren maar ook bij de in het wild levende dieren. Daar verschillende gedragingen van dieren soms niet begrepen worden of verkeerd worden uitgelegd zullen we enkele basisbegrippen over deze gedragspatronen eens wat nader bekijken.

De relatie ‘mens huisdier’

Een sterke binding met de mens krijgen dieren die op jonge leeftijd uit het nest worden gehaald en door de mens worden opgevoed.
Het specifieke gedrag van het ras of de soort zal hierdoor natuurlijk niet veranderen, maar veel gedragspatronen van zijn soortgenoten kan hij niet overnemen, alleen de mens heeft hij immers als voorbeeld.
Training kan enige verandering brengen in het gedragspatroon van bepaalde dieren.
De mate waarin een sociale relatie wordt aangeknoopt is voor een deel afhankelijk van de leeftijd van het dier en ook in hoeverre het geïsoleerd wordt van zijn soortgenoten.
De optimale leeftijd om een nauwe relatie op te bouwen varieert per diersoort en hangt van zijn wijze van ontwikkelen af.
Voor de hond en de kat is de beste leeftijd om hiermee te beginnen 6-8 weken, maar bijvoorbeeld bij het schaap bleek proefondervindelijk dat dit al op een leeftijd van 10 dagen dient te beginnen.
Wanneer het dier opgroeit onder de hoede van zijn natuurlijke moeder zal de relatie met de mens vanzelfsprekend veel geringer zijn.
De meest voorkomende relatie is die van de zorg-afhankelijkheid waarbij de mens voor voedsel en onderdak zorgt.
Het verstrekken van voedsel aan een dier kan ook leiden tot een ‘leider-volger’ relatie. Hierbij volgt het dier de mens om zijn voedsel als een vorm van beloning te ontvangen. Meestal ontstaat er echter een overheerser-onderworpene relatie en het is vanzelfsprekend essentieel dat de mens hierbij de overheersende rol inneemt, vooral wanneer de diersoort een potentieel gevaar voor de mens inhoudt.
Voorbeelden van het omgekeerde zien we bij bokken en rammen die kinderen aanvallen.
Het is gemakkelijker om een overheersende rol te spelen, wanneer het dier jong is. Gedurende deze tijd mag vooral geen gewelddadige bestraffing nodig zijn. Simpele handelingen en eenvoudige correcties moeten voldoende zijn
Bepaalde dieren hebben de neiging een seksuele relatie met de mens te willen hebben. Deze neigingen dient men zo vroeg mogelijk te onderdrukken.
Een zeer vroegtijdige en totale isolatie van een dier kan op latere leeftijd moeilijkheden geven in zijn seksuele gedragingen met zijn soortgenoten. Vaak zijn deze dieren relatief slechte moeders. Dit zien we bijvoorbeeld bij de aap maar bij katten is het niet specifiek waargenomen.

De opvoeding

Zodra een kitten bij je in huis komt behoort zijn opvoeding te beginnen.
Spelenderwijs kun je hem van alles leren tot een bepaalde grens, want daar is het een kat voor.
Je moet beseffen dat een kitten niet zonder speelgoed kan in de vorm van namaakprooien.
Dit kan een prop papier zijn of een kluwen wol, dat hij behendig door de kamer tikt.
Wanneer een kitten bij jou in huis het rijk alleen heeft en het dus zonder soortgenoten of andere huisdieren moet stellen, zul je die natuurlijke spelpartners zoveel mogelijk dienen te vervangen. Dat zat je ongetwijfeld wel eens op enkele schrammetjes komen te staan, maar dat is geen onoverkomelijke ramp.
Wel moet je het kitten duidelijk maken dat hij zich in dit spel beperkingen moet opleggen. Ook dat hoort bij zijn opvoeding!
Een opgroeiende poes zal wanneer je hem voor het eerst naar buiten laat, kennis maken met andere dieren. Dat zijn allemaal nieuwe en uiterst spannende ervaringen, die dan ook behoorlijk schrik aan kunnen jagen. Ook merk je dat aan allerlei gezichtsuitdrukkingen, waaraan je kunt zien in hoeverre hij of zij zich al dan niet onprettig voelt.

De zindelijkheid

Een belangrijk onderdeel van de opvoeding is het zindelijk maken. Hiervoor heb je een platte bak nodig, de zogenaamde kattenbak, waarin ze kunnen graven.
Je kunt hem het beste vullen met absorberend materiaal, dat de dierenspeciaalzaak in allerlei soorten hiervoor levert.
Zet je kitten op de bak en houdt zijn voorpootjes vast zodat je hiermee krabbende bewegingen kunt maken. Hij zal vlug begrijpen wat hiervan de bedoeling is. Vooral de eerste dagen is het verstandig hem telkens na de maaltijd op de kattenbak te zetten.
Mocht hij toch zijn behoefte ergens anders deponeren, wrijf  hem er dan NOOIT met zijn neus door.
Bestraffen hiervoor heeft totaal geen zin! Het beste kun je hem weer naar de kattenbak brengen en maak dan weer dezelfde krabbende bewegingen met zijn voorpootjes. Een positieve benadering werkt vele malen beter en vooral…sneller!
De bevuilde plek in huis moet je goed schoonmaken en bet beste kun je er iets opzetten of opleggen, zodat het op die plaatsen geen gewoontegebaar kan worden.
Een zeer goed product  is Feliway*.
Een vuile kattenbak zal niet gebruikt worden. Regelmatig schoonmaken is hier een absolute noodzaak. Niet alleen voor de kat maar ook voor jezelf uit hygiënisch oogpunt.
Aanstaande moeders moeten extra voorzichtig zijn met het schoonmaken van de kattenbak.
Het beste kun je dit door de aanstaande vader laten doen! Dit in verband met het gevaar op een infectie van Toxoplasmose.

De krabpaal en de krabplank

Tegenwoordig kan men in de dierenspeciaalzaak een met stof overtrokken krabplank of een krabpaal aanschaffen; de kat kan hieraan zijn nagels scherpen.
Een krabpaal bestaat uit golfkarton dat geïmpregneerd is met een voor katten aantrekkelijk geurtje.
Je kunt de krabpaal extra aantrekkelijk maken met bijvoorbeeld Beaphar lokparfum.

Wat betekent dat nu dat nagels scherpen? Zou het een overblijfsel zijn van hun jachtinstinct?
Men is het er niet helemaal over eens, maar ik zal enkele van de tegenwoordig heersende opvattingen bespreken over dit nog niet geheel opgeloste vraagstuk.
De kat kan zijn nagels naar believen intrekken en uitslaan en hij gebruikt ze voor verschillende doeleinden.
Het ‘scherpen’ van zijn nagels doet een kat soms aan een boom in de tuin, maar zoals gezegd ook wel aan een tafelpoot of de bekleding van het meubilair. Dit laatste tot groot ongenoegen van de eigenaar.
Kort gezegd komt de handeling hierop neer: de kat slaat de nagels van zijn voorpoten uit en haakt ze stevig vast in een of ander voorwerp dat zijn aandacht heeft getrokken. Vervolgens scheurt hij zijn nagels door deze materie. Met scherpen heeft dit niets te maken, omdat de nagels van een kat al scherp zijn en aangezien hij ze in kan trekken, blijven ze dit ook.
Een verklaring kan zijn dat de kat zich eens lekker uit wil rekken, waarbij hij steun zoekt met zijn nagels.
Of is het zo dat de kat behoefte heeft zijn nagels te reinigen, zodat we het als een instinctmatig verrichte handeling moeten zien, die hij heeft geërfd van zijn wilde voorouders, die hun voedsel met tanden en klauwen uiteen scheurden?
Deze laatste uitleg is echter in strijd met het feit dat de kat, anders dan de hond, zelden zijn voeten gebruikt om voedsel dat verscheurd moet worden, vast te houden; dus de nagels zouden bij bet eigenlijke verscheuren in het geheel niet te pas komen.
Een bekend schrijfster over katten houdt er de volgende mening op na: ‘alle katten moeten regelmatig krabben om hun klauwen in een goede conditie te houden, waarbij ze helaas gebruik maken van het meubilair, om de oude nagelschilfers te kunnen verwijderen. Deze inspanning is tevens een goede training voor spieren en pezen die de klauwen doen functioneren’.
In ieder geval is het nu eenmaal zo dat de kat deze bewegingen maakt en het gaat er nu maar om dat je meubilair hier niet onder hoeft te lijden.
Als krabvoorwerp kan ook een eenvoudig stuk hout met bast en al dienst doen. Dit moet dan wel regelmatig worden vervangen.
Ook dit kun je besprenkelen met Felifriend*.
Je moet er voor zorgen dat een kitten het al jong leert te gebruiken, net als de kattenbak en ook nu moet je zijn pootjes vasthouden en krabbewegingen op de krabpaal maken.
Lukt het niet, dan blijven er twee dingen over: je moet je kat niet alleen laten met dergelijk meubilair of je moet de nagels van zijn voorpoten regelmatig (laten) knippen.

De halsband

Het kan verstandig zijn een kitten al op jonge leeftijd te wennen aan een halsband of tuigje.
Dit is afhankelijk van het feit of je kat een huiskat wordt of een buitenkat.
Kattenhalsbanden zijn verkrijgbaar met een elastiekje, een belletje en ook met een adreskokertje.
Ze moeten in ieder geval een veilig breekpunt hebben zodat ze zichzelf niet op kunnen hangen wanneer ze ergens achter komen te zitten.

De flat

Vooral mensen die een kat op een flat willen houden, zullen wel eens problemen ondervinden hoe ze hun kat de nodige lichaamsbeweging kunnen verstrekken.
In de dierenspeciaalzaken zijn bijzonder geschikte tuigjes verkrijgbaar, zodat je de kat uit wandelen kunt nemen.
Misschien vind je het een vreemde gedachte om met je kat te gaan wandelen, maar ze vinden het prima.
Natuurlijk zal dat in het begin wat vreemd zijn voor ze met een tuigje, maar ze wennen ze er snel aan. Blijkbaar hebben katten er niet echt last van, want een kat zal zeker niet trekken aan de lijn zoals een hond dat doet.
Het is natuurlijk  niet verstandig je kat tijdens zo’n wandeling los te laten, want er zijn maar weinig katten die naar hun naam zullen luisteren als ze eenmaal van hun vrijheid weten te genieten.
Een jonge poes kan ook de nodige lichaamsbeweging krijgen door hem een pingpong balletje te geven, die hij door het hele huis kan najagen. Een garenklosje of een bolletje wol dat je aan een touwtje ophangt, zodat hij op zijn achterpootjes staande en nog net bij kan voldoet ook prima.
Diverse firma’s fabriceren hiervoor rubber klosjes en balletjes, die allemaal verkrijgbaar zijn bij de dierenspeciaalzaak of te bestellen via de website 
www.dierenartsonline.nl.

Ja, die flat.
Daar hadden we het net over. Een kat die gewend was aan veel vrijheid en jarenlang het huis in en uit heeft kunnen lopen, zal zich op een flat aardig bekocht voelen.
Wanneer een kitten overigens op een flat belandt, zal hij daar volkomen tevreden mee zijn.
Natuurlijk moet je op een flat bepaalde maatregelen nemen. Iedere kat vindt het heerlijk om in een open raam te zitten en ze zien en geen been in om over het smalste randje van het balkon te balanceren.
Dit kun je maar beter voorkomen, want een windvlaag tussen hoge flatgebouwen kan hem maar al te makkelijk naar beneden laten tuimelen.
Nu zul je misschien zeggen dat een kat altijd op zijn pootjes terechtkomt, maar zelfs een kat met zijn enorme souplesse en kracht, zal dit van bepaalde hoogte niet overleven en in ieder geval diverse botten in zijn ranke lichaam breken.
Denk er altijd aan dat een kat geen diepte ziet! Dus wanneer hij iets beneden zich ziet bewegen en hij vindt het interessant genoeg zal hij springen!
Een plaatsje in de zon mag je de kat natuurlijk niet ontzeggen, maar dan wel achter een hor of iets dergelijks.
Ook de balkons moeten behoorlijk afgeschermd worden, dit kan bijvoorbeeld met een visnet.

De weggelopen kat

Wanneer je kat er vandoor is of er een kat bij je aan is komen lopen doe je  er het beste aan eerst in de buurt te informeren. Levert dat niets op dan kun je een e-mail naar ons en/of Petlook sturen waardoor we kunnen helpen en adressen kunnen opgeven die je kunt bellen via info@dierenartsonline.com.
De meeste katten zijn getatoeëerd of hebben een chip en kunnen zo herkend worden, je kunt ook de stichting Amivedi bellen. Deze organisatie registreert alle vermiste en gevonden huisdieren en helpt zonder kosten de vermiste kat op te sporen 070-9302 12.
Wel stellen we het bijzonder op prijs wanneer je ook wat laten horen als je kat terug is, omdat zij dan verder geen moeite meer hoeven te doen.

Voor zwerfkatten kun je terecht bij verschillende verenigingen in Nederland:
Amsterdam: Stichting Kattendorp
Den Haag: Vereniging Kattenzorg
Stichting Kat in Nood
Je kunt ook de plaatselijke afdeling van de Vereniging ter bescherming van Dieren bellen.

Vakantie

Als echte kattenliefhebber zul je een kat niet zonder meer de deur wijzen of zomaar in een schuur opsluiten wanneer je met vakantie gaat. Er zijn vast dierenvrienden in de buurt of vrienden en kennissen die je huisgenoot wel onder hun hoede willen nemen.
Anders kun je eens in je woonplaats informeren naar een organisatie die dit soort zaken regelt.
Sommige huisvrouwenverenigingen hebben zelfs een eigen kattenoppascentrale.
Ook een kattenpension kan natuurlijk onderdak verlenen.
In al deze gevallen moet je er wel voor zorgen dat je kat een geldige injectie tegen kattenziekte, niesziekte en de chlamydea heeft gehad, dus met een geldig entbewijs en gezondheidsverklaring van de dierenarts.

Wat kunnen we zoal aanschaffen?

Zoals je al wel gemerkt zult hebben, heb je nogal wat nodig bij de aanschaf van een kitten.
Om het je gemakkelijker te maken geef ik hier een korte opsomming wat je zo allemaal zou kunnen gebruiken.
Een kattenbak moét je natuurlijk hebben wanneer je een kitten in huis neemt.
Verder heeft je kat een eet- en drinkbakje nodig en een goede kam en borstel. Wanneer je regelmatig en dan liefst elke dag je kat flink borstelt, heb je minder last van haren op het meubilair.
Ook is het aan te raden een goed voer voor de kat aan te schaffen. Op de website kunnnen we hier meer over vertellen, zie 
www.dierenartsonline.nl en vooral de pagina DierENvoeding of Voedingsadvies
Voor het reinigen van de vacht is het meest praktisch om een speciale droogshampoo te gebruiken.
Borstels, kammen en speciale vlooienkammen zijn verkrijgbaar bij de dierenspeciaalzaak.
Wanneer je een speciaal luikje in de deur bevestigt, hoef je niet elke keer de deur te openen, voor een buitenkat. Het luikje moet aan twee kanten open kunnen en van binnenuit afsluitbaar. Ook zijn er luikjes die alleen je eigen poes in- en uitlaten. Dit gaat door middel van een zendertje of magneetje dat ze om hun hals moeten dragen.
Halsbandjes moeten altijd voorzien zijn van een breekpunt, zodat ze zichzelf niet op kunnen hangen als ze vast komen te zitten!

Om poes te kunnen vervoeren tijdens vakantie of in de trein, heb je een speciale tas met doorkijkvenster nodig of een rieten of plasticmandje dat goed te sluiten is.
Speelgoed is erg belangrijk voor jonge katten. Rubbermuisjes, balletjes, ed. zijn er te kust en te keur en kun je in de dierenspeciaal­zaken kopen.
Een krabpaal of een krabplank hebben we al besproken en dit zal duidelijk zijn geworden, dat het attributen zijn die in een kattenhuishouding niet mogen ontbreken.
Wanneer je een halsbandje voor je kat aan wilt schaffen, is het dus verstandig de speciale kattenbandjes te nemen. Deze zijn voorzien van een stukje elastiek, zodat ze hun nek niet  breken wanneer ze ergens achten blijven steken.
Vaak zit er ook een belletje aan om de vogels af te schrikken. wanneer ze deze trachten te besluipen.
Aan de binnenkant kun je je naam en adres schrijven. Ook zijn er adreskaartjes verkrijgbaar.
Beter is het de kat bij de dierenarts of elders te laten chippen, zodat er geen gevaar van fraude is en je kat altijd herkenbaar blijft.
Zie hiervoor ook onze website 
www.dierenartsonline.nl

Wanneer je niet van plan bent je kat aan een lijn met tuigje uit te laten, is het misschien toch wel nuttig zo’n lijn met tuigje aan te schaffen. Zeker wanneer je met hem op reis gaat kan dit gemakkelijk zijn, je hebt dan wat meer houvast.
Er ook zijn speciale kattentuigjes verkrijgbaar, voor het geval de kat geen kattenbandje om zijn nek verdraagt.
Wil je je kat trakteren, dan zijn de Beaphar’s* katten snoeptabletjes aan te raden. Deze lekkernij bevat gist en vitaminen.

Het uitlaten

Het is onverstandig je poes ‘s nachts uit te laten. Hierdoor zijn al veel verkeersslachtoffers gevallen onder het poezenvolkje. Twee felle koplampen zien ze aanvankelijk niet als een direct gevaar en voor ze het weten is het te laat.
Als regel zou je kunnen stellen dat de beste tijd om je kat uit te laten het moment is na en vooral niet tijdens het voeren van de vogeltjes.
Daarmee doe je de vogelliefhebber en de vogeltjes een groot plezier.